بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الحُجَهِ بنِ الحَسَن صَلَواتُکَ علَیهِ و عَلی آبائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَهِ وَ فِی کُلِّ سَاعَهٍ وَلِیّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَدَلِیلًا وَ عَیْناًحَتَّى تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً وَ تُمَتعَهُ فِیهَا طَوِیلاً
خلاصه ای از کتاب عصر ظهور
استاد شهید علامه مطّهری(ره)
مقدمه
امام زمان(عج) پنج ساله بود که پدر بزرگوارش از دنیا رفت و بر جنازه ی پدر نماز خواند و جانشین پدر شد. ایشان پس از فراز و نشیب هایی ابتدا در غیبت صغری به سر برد و بعد در پرده ی غیبت کبری قرار گرفت و غیبت ایشان هنوز هم ادامه دارد.
حضرت علی(ع) می فرماید:
«همانا قائم ما آن گاه که قیام کند، بیعت برگردن او نخواهد بود و به همین خاطر است که تولد او به صورت پنهانی واقع شد و وجود او از دید و نظر مردم غایب خواهد بود.»
حضرت علی(ع) در حالی که امام حسن(ع) و امام حسین(ع) حضور داشتند، خطاب به مردم فرمود:
«ای مردم! آگاه باشید، سوگند به خدا من و این دو فرزندم به قتل خواهیم رسید، آن گاه خداوند شخصی از فرزندانم را در آخر الزمان ظاهر خواهد کرد تا خون ما را از ستمگران طلب کند. او از دیده ی مردم غایب خواهد بود، تا اهل گمراهی از یکدیگر شناخته شوند و این غیبت به قدری طولانی خواهد شد که مردمان نادان خواهند گفت: خداوند برنامه ای در آل محمد(ص) ندارد.»
ما شیعیان و پیروان حضرت علی(ع)، منتظر فرج آقا و مولایمان مهدی(عج) خواهیم نشست و امیدواریم بتوانیم در رکاب حضرت با انسان های ظالم بجنگیم. در احادیث فراوانی گفته شده است که حضرت مهدی(عج) ظهور خواهد کرد و یک حکومت جهانی تشکیل خواهد داد.
غیبت کوتاه حضرت حدود هفتاد سال طول کشید و در این مدت مردم به واسطه ی چهار نفر از نایبان حضرت، با ایشان ارتباط برقرار می کردند، تا این که حضرت مهدی(عج) به چهارمین نایب خود فرمود:
«تا چند روز دیگر تو از دنیا می روی و بعد از خودت کسی را جانشین قرار نده و مردم موظفند به عالمان دینی رجوع کنند. آن ها حجت من بر مردم هستند؛ همان طور که من حجت خدا بر آن ها هستم.»
از امام علی(ع) در مورد علم پیامبر(ص) پرسیده شد؛ حضرت فرمود:
«تا چند روز دیگر تو از دنیا می روی و بعد از خودت کسی را جانشین قرار نده و مردم موظفند به عالمان دینی رجوع کنند. آن ها حجت من بر مردم هستند؛ همان طور که من حجت خدا بر آن ها هستم.»لازم است بدانید این علوم که اکنون در دنیا رواج دارد، فقط دو حرف از علم است. وقتی مهدی فاطمه ظهور کند، بقیه ی علوم را با خود می آورد.
سوالاتی در مورد امام مهدی(عج) از کتاب «قیام و انقلاب مهدی – سیری در سیره ی ائمه» آثار استاد شهید علامه مطهری(ره).
ومن الله التوفیق
1)- مبعوث شدن انبیای الهی در میان بندگان با چه هدفی بوده است؟
همه ی پیامبران الهی که از طرف خداوند متعال در میان بشر مبعوث شده اند، برای دو هدف اساسی بوده است. یکی از این دو هدف، برقراری ارتباط صحیح میان بنده و خالق خودش، میان بنده و خداست و به تعبیر دیگر، منع بشر از پرستش هر موجودی غیر از خالق خودش که در کلمه ی طیبه ی لااله الاالله خلاصه می شود.
هدف دومی که برای بعثت پیامبران عظام از طرف خداوند متعال هست، برقراری روابط حسنه میان افراد بشر، بعضی با بعضی دیگر، براساس عدالت و صلح و صفا و تعاون احسان و عاطفه و خدمت به یکدیگر است.
2)- آیا این دوره ی ظلم و فساد، موقتی است؟
یکی از امتیازات اساسی معتقدات اسلامی – و بالاخص در دید شیعه از اسلام – همین است که بدبین نباشید؛ دوره ی ظلم و ستم، دوره ی جنگ و دعوا، دوره ی اختلاف، دوره ی فساد اخلاق و دوره ی سیاهی و ظلمت، یک دوره ی موقت است و عاقبت نورانیت و عدالت است، اگر هم این تعلیم در ادیان دیگر هست، به این روشنی که در مذهب شیعه وجود دارد، قطعاً در هیچ جا وجود ندارد.
3)- آینده و عاقبت کار بشر در این دنیا چگونه است؟
آینده ی بشریت در همین دنیا نیکی و رخت بر بستن ظلم و آمدن عدالت است و اگر انسان در درجه ی اول در قرآن کریم تأمل کند، می بیند قرآن این مطلب را تأیید و تأکید می کند، نوید به آینده می دهد و آینده ی دنیا را روشن می بیند. آیات زیادی در این زمینه هست، از جمله:
«وَ عَدَ اللهُ اَّلذینَ أمَنُوا مِنکُم وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فِی ألاٌرضِ کَمَا استَخلَفَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم وَ لَیُمَکَّنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذِی ارتَضی لَهُم وَ لَیُبَدَّ لَنَّهُم مِن بَعدِ خَوفِهِم أمنَا یَعبُدُونَنی لایُشرِکُونَ بی شَیئاً وَ مَن کَفَر بَعدَ ذلِک فَاٌولئِکَ هُمُ الفاسِقُونَ»
4)- در نهایت، چه دینی بر دنیا حاکم خواهد شد؟
آن که در نهایت امر بر دنیا حکومت می کند، دین الهی و معنویت لااله لاالله است. مادیگری ها و ماده پرستی ها و خودخواهی ها از بین خواهد رفت. عاقبت دنیا امنیت است؛ عاقبت دنیا توحید است، به تمام مراتب خود.
5)- قرآن مجید درباره ی عاقبت این دنیا چه می گوید؟
از قرآن مجید دو مطلب استفاده می شود: یکی که هدف اساسی انبیاء دو چیز است: توحید و برقراری عدالت، اولی مربوط است به ارتباط انسان با خدا و دومی مربوط است به ارتباط انسان ها با یکدیگر. مطلب دوم این که مسئله ی عدالت تنها یک آرزو و خیال نیست؛ یک واقعیتی است که دنیا به سوی آن می رود، یعنی سنت الهی است و خدا عدالت را در نهایت بر دنیا حاکم خواهد کرد و بر این دنیا قرن ها و قرن ها- که ما نمی دانیم چقدر است؛ شاید میلیون ها سال و شاید صدها میلیون سال – بشر حکومت خواهد کرد.
6)- منکرین عدالت درباره ی عدالت چه نظری دارند؟
از قدیم الایام افرادی در میان بشر بوده اند – از فیلسوفان قدیم یونان تا دوره های اروپا – که اساساً منکر واقعیت داشتن عدالت بوده و هستند و می گویند: اصلاً عدالت معنی ندارد؛ عدالت مساوی با زور است؛ عدالت یعنی آن چیزی که قانون موجود حکم کرده باشد و قانون موجود هم آن است که زور آن را به بشر تحمیل کرده باشد؛ پس عدالت را در نهایت امروز تعیین می کند.
7)- ریشه ی حق در این دنیا چیست؟
حق از متن خلقت گرفته شده است، چون خلقت واقعیت دارد. هر موجودی در متن خلقت یک شایستگی و یک استحقاق دارد. انسان به موجب کار و فعالیت خودش، استحقاق هایی را به وجود می آورد و عدالت هم که عبارت است از این که به هر ذی حقی حقش را بدهیم، معنی پیدا می کند.
8)- افرادی که عدالت را در نهاد بشر نمی بینند، چه اعتقادی در مورد آن دارند؟
این هایی که اعتقاد ندارند عدالت جزء اموری است که در نهاد بشر می باشد. باز دو دسته هستند.
یک دسته می گویند: عدالت را به عنوان یک آرزو، بشر دنبالش هم نباید برود، باید دنبال قوه و نیرو رفت؛ عدالت حرف مفت است، آرزویش را هم نداشته باشید. اساساً دنبالش هم نروید، فقط بروید دنبال زور و یک مثلی می گویند که با همین تعبیر خودمان سازگار است. خلاصه اش این است که «دو شاخ بر یک متر دم ترجیح دارد» (زور همان شاخ است و عدالت دم) شاخ به دست آور، عدالت یعنی چه؟! برو دنبال زور، نیچه و ماکیاول از این جور اشخاص هستند.
9)- نظریه ی مارکسیسم درباره عدالت چیست؟
این دسته می گویند عدالت عملی است، ولی نه از راه انسان؛ انسان نمی تواند عدالت را برقرار کند. این کار، کار انسان نیست؛ نه می شود انسان را آن طور تربیت کرد که واقعاً عدالت را از عمق جانش بخواهد و نه می شود علم و عقل بشر را آنقدر تقویت کرد که منفعت خودش را در عدالت بداند. عدالت را از خدای ماشین باید خواست؛ عدالت را از ابزارهای اقتصادی باید خواست.
10)- اسلام در مورد عدالت چه نظری دارد؟
اسلام می گوید: همه ی این ها نوعی بدبینی به طبیعت و فطرت بشر است. اگر می بینی بشریت امروز از عدالت گریزان است، هنوز به مرحله ی کمال نرسیده است. در نهاد بشر عدالت هست؛ اگر بشر خوب تربیت شود، اگر زیر دست مربی کامل قرار گیرد، می رسد به جایی که خودش واقعاً عدالت خواه بشود، واقعاً عدالت جمع را بر منفعت فرد خودش تجیح بدهد و همین طور که زیبایی را دوست می دارد، عدالت را دوست داشته باشد، بلکه عدالت، خودش از مقوله ی زیبایی است، ولی زیبایی معقول، نه زیبایی محسوس.
11)- تفکر عمده در مورد ظهور حضرت حجت(عج) چیست؟
بسیاری از افراد بشر خیال می کنند که مسئله ی ظهور حضرت حجت(عج) یک امری است مساوی با انحطاط دنیا و بازگشت بشر به تقهقر.
12)- آیا حدیثی در مورد میزان عقل بشر در دوران ظهور حضرت حجت(عج) داریم؟
در حدیث اصول کافی است که وقتی آن حضرت ظهور می کند، خدای متعال دست خود را بر سر افراد بشر می کشد و عقل افراد بشر افزون می شود. فکر و عقلشان زیاد می شود. وقتی که وجود مقدس او ظهور می کند، دیگر گرگ و گوسفندی در دنیا وجود ندارد؛ حتی گرگ ها با یکدیگر در صلح و صفا زندگی می کنند. کدام گرگ ها؟ آیا همان گرگ هایی که در بیابان زندگی می کنند؟ یا گرگ های افراد بشر؛ یعنی گرگ دیگر طبیعت گرگی ندارد، طبیعت گرگی از گرگ گرفته می شود.
13)- از نظر پیامبر(ص) حضرت ولی عصر(عج) در چه شرایطی ظهور می کند؟
حال ببینید پیغمبر(ص) چگونه آن روز را روشن و دوره ی کمال بشریت می بیند، فرمود: «المهدی یُبعثُ فی امتی علی اختلافٍ من الناس و الزلازل»؛ مهدی(عج) در یک شرایطی می آید که اختلاف در میان بشر شدید و زلزله ها برقرار است(مقصود زلزله های ناشی از مواد زیر زمین نیست)، اصلاً زمین به دست بشر دارد تکان می خورد. خطر، بشریت را تهدید می کند که زمین نیست و نابود شود. بعد از آن که پیمانه ی ظلم و جور پر شد، دنیا را پر از عدل و داد می کند. از او هم خدای آسمان راضی است و هم خلق خدای آسمان، و مذدم روی زمین می گویند: «الحمدالله که شر این ظلم ها از سر ما کوتاه شد.»
14)- پیش بینی حضرت عای(ع) در مورد ظهور آن حضرت چیست.
امیرالمومنین علی(ع) در نهج البلاغه می فرماید: «حتی تقوم الحرب بکم علی ساقِ بادیاً نواجدها، مملوءه ی اخلافها، حلواً رضاعها علقماً عاقبتها» پیش بینی می کند که قبل از ظهور حضرت مهدی، آشوب عجیب و جنگ های بسیار مهیب و خطر ناکی در دنیا هست.
15)- لقب حضرت حجت(عج) چیست؟
هر یک از ائمه ی ما یک لقبی دارد؛ مثلاً امیرالمومنین، علی المرتضی؛ امام حسن، الحسن المجتبی؛ امام حسین؛ سیدالشهدا و ائمه ی دیگر، السجاد، الباقر، الصادق، الکاظم، الرضا، النقی، الزکی العسکری، حضرت یک لقبی دارد، مخصوص به خود، لقبی که از مفهوم «قیام» گرفته شده است، آن که در جهان قیام می کند: القائم، اصلاً ما حضرت مهدی(عج) را به قیام و عدالت می شناسیم.
16)- نظر حضرت علی(ع) در مورد توحید و امنیت در زمان ظهور چیست؟
راجع به توحید الهی می فرماید: «حتی یُوحدوا الله ولایشرک به شیئاً» و راجع به امنیت می فرماید: «وتخرج العجوزه الضعیفه من المشرق تُرید المغرب لایؤذیها احدُ»؛ یک پیر زن ناتوان از مشرق تا مغرب دنیا را مسافرت می کند؛ بدون کوچک ترین آزار و اذیتی.
17)- منظور اسلام از عدالت در زمان حضرت مهدی(عج) چیست؟
اسلام می گوید: عاقبت بشر عدالت است، اما نمی گوید آن عدالتی که در عاقبت می آید، فقط این است که فکر بشر به اینجا منتهی می شود که منفعت من در این است که منافع دیگران را حفظ کنم، نه، در آن زمان عدالت برای بشر محبوب و مثل یک معبود است؛ یعنی روحش رُقاء پیدا می کند، تربیتش کامل می شود و این نمی شود جز این که یک حکومت عادل جهانی بر مبنای ایمان، خداپرستی و خداشناسی و برمبنای حکومت قرآن به وجود آید و ما مسلمین خوشوقتیم که بر خلاف این همه بدبینی هایی که در دنیای غرب برای بشریت به وجود آمده، به آینده ی بشریت خوش بین هستیم.
18)- مسئله ی ظهور حضرت حجت(عج) در قرآن چگونه بیان شده است؟
در قرآن کریم این مطلب به صورت یک نوید کلی در کمال صراحت هست؛ یعنی هر کسی که قرآن کریم را مطالعه کند، می بیند قرآن کریم آن نتیجه را که بر وجود مقدس حضرت حجت(عج) مترتب می شود، در آیات زیادی به عنوان یک امری که به طور قطع در آینده صورت خواهد گرفت، ذکر می کند؛ از آن جمله است این آیه: «وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِ مِن بَعدِ الذَّکرِ أنَّ الاَّرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ»
خدا در قرآن می گوید که ما در گذشته بعد از «ذکر» - که گفته اند یعنی بعد از آن که در تورات نوشتیم – در زبور هم این مطلب را اعلام کردیم.
19)- آیا در قرآن به این که دین اسلام دین نهایی زمین خواهد شد، اشاره ای شده است؟
راجع به این که دین مقدس اسلام دین عمومی بشر خواهد شد و تمام ادیان دیگر در مقابل این دین از بین خواهند رفت و تحت الشعاع قرار خواهند گرفت، در قرآن کریم بوده است که وقتی خبر شهادت زید را به زُهری می دهند، زهری فوراً ذهنش به این سو می رود که زید قیام کرده است و می گوید: این اولاد پیغمبر چرا عجله می کنند؟! چرا زود قیام می کنند؟! این ها نباید حالا قیام کنند؛ قیام این ها مال مهدی موعودشان است.
20)- آیا هدف منصور عباسی از انتخاب اسم مهدی برای پسرش، هدفی سیاسی بود؟
مورخین و از جمله دامستر نوشته اند که منصور مخصوصاً اسم پسرش را مهدی گذاشت، برای این که می خواست استفاده ی سیاسی بکند، بلکه بتواند یک عده مردم را فریب بدهد؛ بگوید آن مهدی ای که شما در انتظار او هستید، پسر من است ولهذا مقاتل الطالبیین و دیگران نوشته اند که گاهی با افراد خودش که رو به رو می شد به دروغ بودن این مطلب اعتراف می کرد. یک وقتی با مردی به نام مسلم بن قتیبه که از نزدیکانش بود، رو به رو شد، گفت: این محمد بن عبدالله محض چه می گوید؟ گفت: می گوید من مهدی امتم. گفت: اشتباه می کند؛ نه او مهدی امت است، نه پسر من.
21)- آیا ظهور حضرت مهدی(عج) در تاریخ اسلام اثری از خود به جا گذاشته است؟
وقتی که ما تاریخ اسلام را مطالعه می کنیم، می بینیم گذشته از روایاتی که در این زمینه از پیغمبر اکرم(ص) یا امیرالمومنین(ع) وارد شده است، اساساً از همان نیمه ی دوم قرن اول، اخبار مربوط به مهدی موعود منشأ حوادثی در تاریخ اسلام شده است. چون چنین نویدی و چنین گفته ای در کلمات پیامبر اکرم(ص) بوده است، احیاناً از آن سوء استفاده هایی شده است و این خود دلیل بر این است که چنین خبری در میان مسلمین از زبان پیغمبرشان پخش و منتشر بوده است و اگر نبود، آن سوء استفاده ها نمی شد.
22)- اولین بار چه زمانی تأثیر موضوع ظهور اعتقاد به مهدویت در تاریخ اسلام نمایان شد؟
اولین باری که می بینیم اثر اعتقاد به مهدویت در تاریخ اسلام ظهور می کند، در جریان انتقام مختار از قتله ی امام حسین(ع) است. جای تردید نیست که مختار مرد بسیار سیاست مداری بوده است و روشش هم بیش از آن که روش یک مرد دینی و مذهبی باشد، روش یک مرد سیاسی بوده است. البته نمی خواهم بگویم مختار آدم بدی بوده یا آدم خوبی بوده است؛ کار به آن جهت ندارم.
23)- آیا ماجرایی رخ داده است که نشان دهد در تاریخ اسلام موضوع حضرت مهدی(عج) بسیار مسلم و قطعی بوده است؟
یکی از فقهای مدینه به نام محمدبن عجلان رفت با محمد بن عبدالله محض بیعت کرد. بنی العباس که ابتدا حامی این ها بودند، مسئله ی خلافت که پیش آمد، خلافت را گرفتند، بعد هم سادات حسنی را کشتند. منصور این مرد فقیه را خواست، تحقیق کرد، ثابت شد که او بیعت کرده است؛ دستور داد دست او را ببرند، گفت: این دستی که با دشمن من بیعت کرده است ، باید بریده شود.
نوشته اند فقهای مدینه جمع شدند و شفاعت کردند و در شفاعتشان این جور گفتند که خلیفه! او تقصیر ندارد. او مردی است فقیه و عالم به روایات؛ این مرد خیال کرد که محمد بن عبدالله محض، مهدی امت است و لذا با او بیعت کرد، و الا قصد او دشمنی با تو نبود. این است که ما می بینیم در تاریخ اسلام موضوع مهدی موعود از مسائل بسیار مسلّم و قطعی است.
24)- آیا در اشعار شعرای ما، اشاره ای به موضوع حضرت مهدی(عج) شده است؟
من الان نمی دانم که حافظ آیا واقعاً شیعه است یا سنی و خیال هم نمی کنم که کسی به طور قطع بتواند بگوید که حافظ شیعه است، ولی ما در اشعار حافظ نیز می بینیم به این مسئله اشاره شده است. دو مورد الان یادم هست؛ یکی آنجا که می گوید:
کجاست صوفی دجال چشم ملحد شکل بگو بسوز که مهدی دین پناه رسید
و دیگری آن غزل معروفی که چقدر با حال گفته است:
مژده ای دل که مسیحا نفس می آید که زانفاس خوشش بوی کسی می آید
از غم و درد مکن ناله و فریاد که دوش زده ام فالی و فریادرسی می آید
زآتش وادی ایمن نه منم خرم بس موسی اینجا به امید قبسی می آید
کس ندانست که منزلگه مقصود کجاست اینقدر هست که بانگ جرسی می آید
خبر بلبل این باغ مپرسید که من ناله ای می شنوم کز قفسی می آید
25)- چرا هنوز زمان ظهور حضرت نرسیده است؟
هنوز همان اقلیت سیصد و سیزده نفر – یا کمتر یا بیشتر – وجود ندارد؛ یعنی زمان باید آنقدر جلو برود که از یک نظر هر اندازه فاسد شود، از نظر دیگر آن هایی که می خواهند حکومت را تشکیل بدهند و به تبع در زیر لوای ایشان زماندار جهان شوند، پدید آیند. هنوز چنین مردان لایق در دنیا به وجود نیامده اند.
26)- وظیفه ی ما به عنوان افرادی که انتظار فرج را می کشیم، چیست.
کوشش کنید فکر خودتان را در مسئله ی حضرت حجت(عج) با آنچه که در متن اسلام آمده، تطبیق بدهید. غالب ما این مسئله را به صورت یک آرزوی کودکانه ی یک آدمی که دچار عقده و انتقام است، در آورده ایم. گویی حضرت حجت(عج) فقط انتظار دارند که کی خداوند تبارک و تعالی به ایشان اجازه بدهند که مثلاً بیایند ما مردم ایران را غرق در سعادت کنند، یا شیعه را غرق در سعادت کنند؛ آن هم شیعه ای که ما هستیم که شیعه نیستیم.
27)- آرمان انقلاب حضرت حجت(عج) چیست و چه ارکانی دارد؟
آرمان قیام و انقلاب مهدی(عج) یک فلسفه ی بزرگ اجتماعی اسلامی است. این آرمان بزرگ، گذشته از این که الهام بخش ایده و راهگشای به سوی آینده است، آینه ی بسیار مناسبی است برای شناخت آرمان های اسلامی.
این نوید، ارکان و عناصر مختلفی دارد که برخی فلسفی و جهانی است و جزئی از جهان بینی اسلامی است، برخی فرهنگی و تربیتی است، برخی سیاسی است، برخی اقتصادی است، برخی اجتماعی است، برخی انسانی یا انسانی طبیعی است.
28)- ظهور حضرت حجت(عج) چه رابطه ای با مستضعفان عالم دارد؟
ظهور مهدی موعود، منتهی است بر مستضعفان و خوار شمرده شدگان و وسیله ای است برای پیشوا و مقتدا شدن آنان و مقدمه ای است برای وراثت آن ها، خلافت الهی در روی زمین، ظهور مهدی موعود، تحقق بخش وعده ای است که خداوند متعال از قدیم ترین زمان ها در کتب آسمانی به صالحان و متقیان داده است، که زمین از آن آنان است و پایان تنها به متقیان تعلق دارد.
29)- جایگاه قیام حضرت حجت(عج) در مقایسه با بقیه ی مبارازت حق علیه باطل در کجا قرار دارد؟
از مجموعه آیات و روایات استنباط می شود که قیام مهدی موعود(عج) آخرین حلقه از مجموعه حلقات مبارزات حق و باطل است، که از آغاز جهان بر پا بوده است، مهدی موعود(عج) تحقق بخش ایده آل همه ی انبیا و اولیا و مردان مبارز راه حق است.
30)- قرآن با چه بیانی در مورد عدالت سخن گفته است؟
ببینید قرآن با چه صراحتی عنایت انبیا و بلکه مأموریت و رسالت انبیا برای برقراری عدل در میان بشر را بیان می کند در این آیه «لقد ارسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناسُ بالقسط» ما فرستادگان خودمان را با دلایل روشن فرستادیم و همراه آن ها کتاب و دستور و نوشته فرستادیم. با میزان، یعنی قوانین و مقررات عادلانه؛ برای چه؟ «لیقوم الناسُ بالقسط»؛ برای این که همه ی افراد بشر به عدالت رفتار کنند و اصل عدالت در میان افراد بشر برقرار گردد.
31)- آیا عدل کلی در دنیا برقرار می شود؟
بحث من درباره ی این مطلب است که عدل کلی در دنیا برقرار می شود؛ بالخصوص راجع به یک جهت آن، و آن این استح: اسلام که مدعی است عدل کلی در دنیا برقرار می شود، برچه اساس مدعی است که برقرار می شود؟ لهذا سه موضوع را باید تشریح کنم: یکی این که اولاً عدالت چیست؟ دوم این که آیا در نهاد و فطرت بشر تمایل به عدالت وجود دارد یا اساساً در فطرت بشر میل بع عدالت وجود ندارد؟ هر وقت عدالت به بشر داده شده است و داده بشود، به زور است، تحمیل است؛ بشر محال است به میل و رضای خودش زیر بار عدالت برود؟ و مسئله ی سوم این است: آیا عدالت هست یا نیست و اگر عملی بشود به چه وسیله عملی خواهد شد.
32)- آیا کسانی هستند که کلاً وجود عدالت را منکر شده باشند؟
عده ای معتقدند که در نهاد بشر، چنین قوه و نیرویی اساساً وجود ندارد. اکثر فیلسوفان اروپا این طور فکر می کنند و افکار همین فیلسوفان است که دنیا را در نهایت امر به آتش کشیده است. می گویند: عدالت اختراع مردمان زبون است. مردمان زبون و ضعیف، وقتی که در مقابل اقویا قرار گرفتند، چون زور نداشتند که اقویا مبارزه کنند، آمدند کلمه ی عدالت را خلق کردند که عدالت خوب است، انسان باید عادل باشد.
33)- در مورد غیر مادی بودن یک مسئله، آیا می توان مقایسه ای بین وحی و عمر حضرت مهدی(عج) داشت؟
مگر خود وحی یک امر عادی است؟ مگر خود وحی که یک بشری برسد به حدی که دستور از ماورای طبیعت بگیرد، کمتر است از مسئله ی زنده بودن یک نفر هزار و سیصد سال؟
34)- آیا اهل تسنن هم ظهور حضرت مهدی(عج) را قبول دارند؟
بعضی از دوستان، وقتی که می دیدند که این برادر ما از حجاز، آقای شیخ خلیل رحمان، همیشه صحبت انتظار ظهور حضرت حجت را می کنند، تعجب می کردند که ایشان اهل تشییع نیستند، چطور انتظار ظهور حضرت حجت را دارند؟ اغلب ما شاید روی عادت و منطقه ی جغرافیایی می گوییم و ایشان روی اعتقاد و ایمان می گویند. گفتم: این مطلبی است که شیعه و سنی ندارد؛ اهل تسنن هم این سخن را زیاد می گویند.
35)- امیرالمومنین(ع) درباره ی اولین کار حضرت ولی عصر(عج) چه می فرماید؟
اولین کاری که آن والی الهی می کند، این است که عمال و حکام را یک یک می گیرد، اعوان خودش را اصلاح می کند، دنیا اصلاح می کند، دنیا اصلاح می شود. زمین پاره های جگر خودش را بیرون می دهد. زمین می آید مثل یک غلام در حالی که تسلیم است، کلیدهای خودش را در اختیار او قرار می دهد (این ها همه تعبیر و بیان است.) آن وقت او به شما نشان خواهد داد که عدالت واقعی یعنی چه. قوانین کتاب و سنت را که متروک مانده و به حسب ظاهر مرده و از میان رفته است، زنده خواهد کرد.
36)- افرادی مانند راسل، در مورد بشریت و آینده اش چه نظری دارند؟
همین راسل در کتاب امیدهای نو می گوید: امروز دیگر غالب دانشمندان امیدشان را از بشریت قطع کرده و معتقدند که علم به جایی رسیده است که عن قریب بشر به دست علم نابود خواهد شد. می گوید: یکی از این افراد اینشتین است. اینشتین معتقد است که بشر با گوری که به دست خودش کنده است، یک گام بیشتر فاصله ندارد؛ بشر به مرحله ای رسیده است که فشار دادن چند دگمه همان و زمین ما کن فیکون شدن همان.
37)- چرا مختار به نام حضرت حجت(عج) قیام کرد؟
مختار می دانست که ولو این که موضوع، انتقام گرفتن از قتله ی سیدالشهدا است و این زمینه، زمینه ی بسیار عالی ای است، اما مردم تحت رهبری او حاضر به این کار نیستند.
شاید (بنا به روایتی) با حضرت امام زین العابدین(ع) هم تماس گرفت و ایشان قبول نکرد. مسئله ی مهدی موعود را که پیغمبر اکرم (ص) خبر داده بود به نام محمد بن حنفیه پسر امیرالمومنین(ع) و برادر سیدالشهدا(ع) چون اسمش محمد بود؛ زیرا در روایات نبوی آمده است؛ «اسمه اسمی»؛ نام او نام من است. گفت: ایها الناس! من نایب مهدی زمانم؛ آن مهدی ای که پیغمبر(ص) خبر داده است.
38)- چرا امام صادق(ع) از اصحاب خود در مورد مرگ اسماعیل شهادت خواست؟
حضرت امام صادق(ع) پسری دارند به نام اسماعیل که اسماعیلیه منتسب به او هستند. اسماعیل در زمان حیات حضرت از دنیا رفت. حضرت خیلی هم اسماعیل را دوست می داشتند. وقتی اسماعیل از دنیا رفت و او را غسل دادند و کفن کردند، حضرت صادق مخصوصاً آمدند به بالین اسماعیل، اصحابشان را صدا زدند، کفن را باز کردند، صورت اسماعیل را نشان دادند و فرمودند: این اسماعیل پسر من است، این مُرد، فردا ادعا نکنید که او مهدی امت است و غایب شد؛ جنازه اش را ببینید، صورتش را ببینید، بشناسید و بعد شهادت بدهید.
این ها همه نشان می دهد که زمینه ی مهدی امت در میان مسلمین به قدری قطعی بوده است که جای شک و تردید نیست.
39)- در مورد این که برخی می گویند نباید هیچ اصلاحی در جامعه ایجاد شود، تا ظهور حضرت مهدی(عج) اتفاق بیفتد، چه توضیحی دارید؟
این که بعد از آن که دنیا پر از ظلم و جور شد، عدل کلی پیدا می شود، مسئله ای به وجود آورده است و آن این که بعضی از افراد به اتکای همین مطلب، با هر اصلاحی مخالفند؛ می گویند: دنیا باید پر از ظلم و جور بشود، تا یکدفعه انقلاب گردد و پر از عدل و داد بشود. اگر هم به زبان نیاورند، ته دلشان با اصلاح مخالف است. اگر ببینند یک کسی یک قدم اصلاحی بر می دارد، ناراحت می شوند. وقتی که می بینند در جامعه ای در مردم یک علامت توجهی به سوی دیانت پیدا شده، واقعاً ناراحت می شوند؛ می گویند: یک کاری کنیم که مردم به سوی دین بیایند، ما به ظهور حضرت حجت خیانت کرده و ظهور ایشان را تأخیر انداخته ایم.
40)- آیا مسئله ی مهدویت و ظهور، در نهایت یک فلسفه ی مربوط به گروهی خاص مثل شیعیان است؟
نه؛ این یک فلسفه ی بزرگ و جهانی است، چون اسلام یک دین جهانی است، چون تشیع به معنی واقعی اش یک امر جهانی است. این را ما باید به صورت یک فلسفه بزرگ جهانی تلقی کنیم. وقتی قرآن می گوید: «وَ لَقَد کَتَبنا فِی الزَّبورِ مِن بَعدِ الذَّکرِ أنَّ ألاٌرضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصّالِحُونَ» صحبت از زمین است، نه صحبت از این منطقه و آن منطقه و این قوم و آن نژاد.
41)- امیدواری به آینده و ظهور در دل مؤمنان چگونه است؟
مردم مؤمن به عنایات الهی هرگز و در هیچ شرایطی امید خویش را از دست نمی دهند و تسلیم یأس از روح الله در مورد یک عنایت عمومی و بشر است، نه شخص یا گروهی، و به علاوه توأم است با نویدهای خاص و مشخص که به آن قطعیت داده است.
42)- معتقدان به انتظار ویرانگر، چه دیدی نسبت به گناه و امر به معروف کنندگان و نهی از منکر کنندگان دارند ؟
اینجاست که گناه هم فال است و هم تماشاء هم لذت و کامجویی است و هم کمک به انقلاب مقدس نهایی. اینجاست که این شعر مصداق واقعی خود را می یابد:
در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد
این گروه طبعاً به مصلحان و مجاهدان و آمران به معروف و ناهیان از منکر با نوعی بغض و عدوات می نگرند، زیرا آنان را از تأخیر اندازان ظهور و قیام مهدی موعومد(عج) می شمارند. بر عکس، اگر خود هم اهل گناه نباشند، در عمق ضمیر و اندیشه با نوعی رضایت به گناه کاران و عاملان فساد می نگرند، زیرا اینان مقدمات ظهور را فراهم می نمایند!
43)- برخی از آیات قرآن کریم نشان دهنده ی یک نوع انتظار سازنده هستند آیا در مورد آن توضیح می دهید؟
از این آیات استفاده می شود که ظهور مهدی موعود(عج)، حلقه ای است از حلقات مبارزه ی اهل حق و اهل باطل، که به پیروزی نهایی اهل حق منتهی می شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت، موقوف به این است که آن فرد عملاً در گروه اهل حق باشد. آیاتی که بدان ها در روایات استناد شده است، نشان می دهد که مهدی موعود(عج) مظهر نویدی است که به اهل ایمان و عمل صالح داده شده است، مظهر پیروزی نهایی اهل ایمان است.
44)- آیا روایتی هست که بگوید ظهور حضرت حجت(عج) برای حمایت از مستضعفان است؟
حدیث معروف که می فرماید: «یملاء الله به الارض قسطاً و عدلاً بعد ما ملئت ظلماً و جوراً» نیز شاهد مدعای ما است. در این حدیث نیز تکیه بر روی ظلم شده است و سخن از گروه ظالم است که مستلزم وجود گروه مظلوم است و می رساند که قیام مهدی(عج) برای حمایت مظلومانی است که استحقاق حمایت دارند.
بدیهی است که اگر گفته شده بود «یملاء الله به الارض ایماناً و توحیدا و صلاحا بعد ما ملئت کفراً و شرکاً و فساداً» مستلزم این نبود که لزوماً گروهی مستحق حمایت وجود داشته باشد.
