پانزده خرداد ۱۳۴۲ مجموعه وقایعی است که در پی بازداشت امام خمینی (ره) در انتقاد به لایحهٔ انجمن‌های ایالتی وولایتی منجر به تظاهرات در تهران و قم علیه دولت اسدالله علم شد. تظاهرات به زد و خورد بین ماموران شهربانی و تظاهرکنندگان تغییر یافت.

 نهضت آزادی به ریاست مهدی بازرگان به پشتیبانی از امام خمینی (ره) و از تظاهرات برخاست و علیه اصلاحات انقلاب شاه و مردم، به ویژه اصل اول یعنی اصلاحات ارضی و اصل پنجم آن یعنی اصلاحات قانون انتخابات ایران اعتراض و شورش کرد. اصل پنجم انقلاب سفید، اصلی بود که برای دادن آزادی به زنان و در دادن حق برابرسیاسی و اجتماعی با مردان در انتخاب کردن و انتخاب شدن در انجمن‌های استان و شهرستان، دو مجلس شورای ملی و مجلس سنا و انتخابات در هر سطح انتخاباتی دیگر در کشور نوشته شده بود. در تکمیل قوانین برای حمایت و آزادی زنان، قانون حمایت خانواده نیز به تصویب رسید که امام خمینی (ره) آن را نیز خلاف قوانین اسلام خواند. ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ را امام خمینی (ره) و هوادارانش به عنوان نقطه عطف در آغاز انقلاب اسلامی می‌شمارند.

.

مردم ایران این واقعه را سرآغاز انقلاب اسلامی ایران می‌دانند. در مقدمهٔ قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده: «اعتراض در هم کوبنده امام خمینی (ره) به توطئه آمریکایی «انقلاب سفید» که گامی در جهت تثبیت پایه‌های حکومت و تحکیم وابستگی‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی ایران به امپریالیزم جهانی بود عامل حرکت یکپارچه ملت گشت و متعاقب آن انقلاب عظیم و خونبار امت اسلامی در خرداد ماه ۴۲ که در حقیقت نقطه آغاز شکوفایی این قیام شکوهمند و گسترده بود مرکزیت امام را بعنوان رهبری اسلامی تثبیت و مستحکم نمود و علی‌رغم تبعید ایشان از ایران در پی اعتراض به قانون ننگین کاپیتولاسیون (مصونیت مستشاران امریکایی) پیوند مستحکم امت با امام همچنان استمرار یافت و ملت مسلمان و به ویژه روشنفکران متعهد و روحانیت مبارز راه خود را در میان تبعید و زندان، شکنجه و اعدام ادامه دادند.

رهنمودهای امام خمینی (ره)

چگونه جمهوری اسلامی را تا آخر حفظ کنیم؟

تکلیف است بر همه ما این جمهوری راکه به اینجا رسیده است تا آخر حفظ کنیم. تا آخر حفظ کردن این است که هر روز محکم کنیم برادری خودمان را، سر اغراض جزئیه که زود می گذرد، لطمه ای خدای نخواسته به اسلام وارد نکنیم، لطمه ای به جمهوری اسلامی وارد نکنیم.
صحیفه امام ج 20 ص 56

لزوم حفظ برادری

بین خودتان برادر باشید، حفظ کنید این برادری را، با حفظ برادری شما به اینجا رسیدید و با حفظ برادری باید جلو بروید. اگر خدای نخواسته خللی حاصل بشود در این برادری ...  شکست همراه اوست.
صحیفه امام ج 20 ص 56

باید همه برای ارتقای کشور همکاری کنند

کار یک کشور نمی تواند انجام بگیرد الا اینکه همه ی اجزای کشور همه ی افراد کشور در آن همکاری کنند

صحیفه امام / ج 5 / ص525

تبلیغات دشمن برای برهم زدن وحدت قومیت ها

این تبلیغات که این عرب است، آن ترک است و یا فارس و یا کرد تبلیغاتی است که اجانب برای چپاول مخازنی که در این مملکت است رواج می دهند که مسلمانان را از هم جدا کنند

صحیفه امام / ج 4 / ص187

صبر و استقامت برای حفظ انقلاب

ملتی که برای به دست آوردن آزادی و استقلال کشته می دهد ، برای حفظ و پاسداری از آن صبر و استقامت و رنج را می پذیرد.

صحیفه امام / ج 4 / ص 364